در پروژه‌های عمرانی، قراردادهای پیمانکاری عمرانی به‌عنوان ستون فقرات حقوقی همکاری میان کارفرما و پیمانکار شناخته می‌شود. این قراردادها تعیین‌کننده محدوده تعهدات، حقوق، مسئولیت‌ها، زمان‌بندی، و نحوه پرداخت هستند. با این حال، بسیاری از پروژه‌ها به دلیل تنظیم نادرست یا ناقص قرارداد دچار تأخیر، اختلاف، هزینه‌های اضافی یا حتی شکست کامل می‌شوند. شناخت اشتباهات رایج در تنظیم این قراردادها می‌تواند از بسیاری از ریسک‌ها جلوگیری کند.
❌ اشتباهات رایج در قراردادهای پیمانکاری عمرانی
۱. نبود تعریف دقیق از موضوع و محدوده کار
توضیح مبهم یا کلی از کار باعث بروز سوء‌تفاهم میان طرفین می‌شود. قرارداد باید دقیقاً مشخص کند که پیمانکار موظف به انجام چه کارهایی است، محدوده پروژه چیست و چه مواردی مشمول قرارداد نمی‌شود.
۲. مشخص نبودن زمان‌بندی اجرایی پروژه
عدم ذکر جدول زمان‌بندی، تاریخ‌های شروع و پایان و تعهدات زمانی باعث سردرگمی، تأخیر و اختلاف در تفسیر تعهدات می‌شود.
۳. نداشتن برنامه مالی و نحوه پرداخت شفاف
در بسیاری از قراردادهای پیمانکاری عمرانی، نحوه پرداخت‌ها مبهم یا وابسته به توافقات شفاهی است. قرارداد باید شامل جدول پرداخت، درصد پیش‌پرداخت، صورت‌وضعیت‌ها، نحوه تأیید و زمان تسویه آن‌ها باشد.
۴. عدم پیش‌بینی خسارات تأخیر یا تغییر شرایط
قراردادهای پیمانکاری عمرانی باید مشخص کند در صورت تأخیر چه خسارتی لحاظ می‌شود و در صورت شرایط خاص (مثل شرایط فورس ماژور یا تغییر قیمت مصالح) چه مکانیسم‌هایی پیش‌بینی شده است.
چرا داشتن قرارداد رسمی در پروژه‌های ساختمانی ضروری است؟ انواع قراردادهای پیمانکاری و مدیریت پیمان ساخت
۵. نبود ضوابط تحویل موقت و قطعی
بدون تعیین ضوابط مشخص برای تحویل موقت، نهایی و دوره تضمین، پروژه پس از پایان کار نیز می‌تواند محل بروز اختلاف شود.
۶. بی‌توجهی به قوانین و آیین‌نامه‌های حاکم
عدم هماهنگی مفاد قراردادهای پیمانکاری عمرانی با آیین‌نامه‌ها و مقررات حاکم (مانند شرایط عمومی پیمان) می‌تواند اعتبار برخی مفاد را از بین ببرد و باعث مشکلات حقوقی جدی شود.
۷. نبود شرط داوری یا مرجع حل اختلاف
در صورتی که اختلافی میان طرفین به وجود آید و مرجع حل اختلاف مشخص نشده باشد، پرونده وارد فرآیندهای قضایی زمان‌بر و پرهزینه می‌شود.
🛡️ چگونه از این اشتباهات قراردادهای پیمانکاری عمرانی جلوگیری کنیم؟
استفاده از الگوهای قراردادهای پیمانکاری عمرانی معتبر (مانند فهرست‌بهای سازمان برنامه و بودجه یا شرایط عمومی پیمان)
مشورت با مشاور حقوقی یا دفاتر فنی پیش از امضای قرارداد
بررسی جزئیات پروژه و تهیه پیوست‌های فنی و مالی کامل
استفاده از سامانه‌های تخصصی عمرانی مانند «پله» برای بررسی سوابق پیمانکار و دریافت توصیه‌های قراردادی
📣 پیام پله به شما
✅ قرارداد خوب، نیمی از موفقیت پروژه است!
منبع: پله